Τι είναι η εμμηνόπαυση;

Εμμηνόπαυση είναι το τέλος των μηνιαίων περιόδων, όταν δηλαδή οι ωοθήκες σταματούν να παράγουν ωάρια. Τα επίπεδα των οιστρογόνων αρχίζουν να πέφτουν και ο μηνιαίος κύκλος σταματά. Ιατρικά η εμμηνόπαυση ορίζεται ως η ημέρα κατά την οποία μια γυναίκα κλείνει δώδεκα συνεχείς μήνες χωρίς περίοδο. Αυτό συμβαίνει συνήθως στην ηλικία των 50-52 ετών.

Η χρονική περίοδος πριν την εμμηνόπαυση ονομάζεται περιεμμηνόπαυση. Αυτό συμβαίνει όταν τα επίπεδα των ορμονών αρχίζουν να πέφτουν. Κάποιες γυναίκες παρουσιάζουν ελαφρά συμπτώματα ενώ κάποιες άλλες, κανένα. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό όμως θα εμφανίσει συμπτώματα που μπορεί να είναι εξουθενωτικά και τα οποία θα επηρεάσουν πολλές πτυχές της ζωής τους, αλλά και του περίγυρού τους. Πολλές γυναίκες αρχίζουν να βιώνουν τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης στα τέλη της τρίτης δεκαετίας της ζωής τους και στις αρχές της τέταρτης, αν και μπορεί αυτά να μην είναι τόσο ορατά.

Η περίοδος μετά την εμμηνόπαυση (μετεμμηνόπαυση) είναι αυτή που ξεκινάει μετά από έναν χρόνο χωρίς περίοδο. Πολλές γυναίκες πιστεύουν ότι μετά την εμμηνόπαυση δεν υπάρχουν συμπτώματα, αλλά σε πολλές περιπτώσεις τα συμπτώματα μπορεί να συνεχίσουν για πολλά χρόνια.

Ορισμένες γυναίκες μπαίνουν σε εμμηνόπαυση ως αποτέλεσμα μιας χειρουργικής επέμβασης υστερεκτομής ή/και αφαίρεσης ωοθηκών. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται χειρουργική εμμηνόπαυση ή ιατρική εμμηνόπαυση και μπορεί επίσης να είναι αποτέλεσμα θεραπείας, όπως η χημειοθεραπεία ή η ακτινοθεραπεία.

Η φυσική εμμηνόπαυση μπορεί να είναι δύσκολη για ορισμένες γυναίκες χωρίς τη σωστή βοήθεια και υποστήριξη, αλλά η χειρουργική ή ιατρική εμμηνόπαυση μπορεί να είναι καταστροφική εάν οι γυναίκες δεν είναι ενημερωμένες. Ένα μικρό αλλά σημαντικό ποσοστό γυναικών θα βιώσουν πρόωρη εμμηνόπαυση.

Η πρόωρη εμμηνόπαυση μπορεί να επηρεάσει τις γυναίκες στα τριάντα τους, στα είκοσί τους χρόνια, ακόμη και στην εφηβεία τους. Σε πολλές περιπτώσεις ο λόγος είναι άγνωστος, αλλά ο σωματικός και συναισθηματικός αντίκτυπος δεν μπορεί να υποτιμηθεί και η ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας.

Τι συμβαίνει στο σώμα μιας γυναίκας όταν αρχίζουν να αλλάζουν τα επίπεδα ορμονών;

Τα οιστρογόνα, η προγεστερόνη και η τεστοστερόνη είναι οι τρεις κύριες ορμόνες που είναι υπεύθυνες για τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι οι γυναίκες έχουν υποδοχείς οιστρογόνων σε όλο το σώμα τους. Αυτό μπορεί να εξηγήσει γιατί τα συμπτώματα ποικίλουν από γυναίκα σε γυναίκα. Η προγεστερόνη δρα ως ένα από τα κύρια ηρεμιστικά του σώματος, οπότε όταν τα επίπεδά της αρχίζουν να πέφτουν, μερικές γυναίκες αισθάνονται ένταση, νευρικότητα, άγχος, ευερεθιστότητα, κατάθλιψη.

Ενώ τα επίπεδα της προγεστερόνης συνεχίζουν να μειώνονται, τα επίπεδα των οιστρογόνων αρχίζουν να παρουσιάζουν διακυμάνσεις, μερικές φορές έντονες, και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από συμπτώματα τα οποία, αν δεν συσχετιστούν με την εμμηνόπαυση, μπορεί να χαρακτηριστούν άσχετα μεταξύ τους. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα είναι: διακοπτόμενος ύπνος, ομίχλη στο μυαλό, εξάντληση, πόνος στις αρθρώσεις, εξάψεις, νυχτερινές εφιδρώσεις, απώλεια ερωτικής διάθεσης, κολπική ξηρότητα και πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή, αυξημένη ούρηση.

Καθώς τα επίπεδα των οιστρογόνων μπορεί να αυξομειώνονται σε καθημερινή και μερικές φορές σε ωριαία βάση, είναι πιθανό να παρατηρήσετε ότι η σύντροφός σας μπορεί να αλλάζει διάθεση με μεγάλη συχνότητα. Πολλές γυναίκες, περιγράφοντας αυτή την κατάσταση, λένε ότι έχουν χάσει τη χαρά τους και δεν αναγνωρίζουν τον εαυτό τους. Αυτά τα συναισθήματα είναι αληθινά και μπορεί να είναι πολύ τρομακτικά όταν τα βιώνει μια γυναίκα. Μπορεί να αισθάνεται ότι είναι εκτός ελέγχου.

Η τεστοστερόνη είναι μια ορμόνη που συνδέεται πάντα με τους άνδρες και τη σεξουαλική ορμή, αλλά έχει σημαντικό ρόλο και στις γυναίκες. Υποστηρίζει την αντοχή των οστών, τη μυϊκή δύναμη, τα επίπεδα ενέργειας και την αυτοπεποίθηση. Οι γυναίκες παρουσιάζουν μείωση στην παραγωγή τεστοστερόνης καθώς μεγαλώνουν και ορισμένες θα επηρεαστούν περισσότερο από άλλες - όπως συμβαίνει και με τους άνδρες. Όσες γυναίκες βρίσκονται σε χειρουργική εμμηνόπαυση θα παρουσιάσουν γρήγορη μείωση της τεστοστερόνης όταν αφαιρούνται οι ωοθήκες τους.

Πολλές από τις γυναίκες μοιράζονται για τη θλίψη τους σχετικά με το γεγονός ότι η ερωτική τους διάθεση έχει εξαφανιστεί. Σε τέτοιες περιπτώσεις η υποστήριξη από τον σύντροφο είναι το κλειδί για την περαιτέρω εξέλιξη της γυναίκας αλλά και της ίδιας της σχέσης.

Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι η σύντροφός σας ενδέχεται να μην βιώσει κανένα από αυτά τα συμπτώματα, αλλά, όταν τρεις στις τέσσερις γυναίκες τα εμφανίζουν, είναι πιθανό να συμβούν και σε αυτή. Εάν η σύντροφός σας έχει κάνει υστερεκτομή, συμπεριλαμβανομένης της αφαίρεσης των ωοθηκών, ή υποβάλλεται σε θεραπεία για ορισμένους τύπους καρκίνου η εμφάνιση των συμπτωμάτων μπορεί να είναι γρήγορη και είναι ζωτικής σημασίας να λάβει συμβουλές και υποστήριξη από ειδικούς για να τη βοηθήσουν να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα.

Υπάρχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις υποστήριξης, γι’ αυτό και καμία γυναίκα δεν πρέπει να υποφέρει στη σιωπή.

Πώς μπορώ να βοηθήσω τη σύντροφό μου;

Όσα περισσότερα γνωρίζετε για την εμμηνόπαυση, τόσο μεγαλύτερη κατανόηση και υποστήριξη θα μπορέσετε να προσφέρετε στη σύντροφο σας. Η περίοδος της εμμηνόπαυσης καθώς και το χρονικό διάστημα πριν και μετά από αυτή, διαφέρει χρονικά από γυναίκα σε γυναίκα. Ερωτήματα όπως «πότε θα τελειώσει αυτό;» δεν βοηθούν τη συναισθηματική της κατάσταση και δεν έχουν πρακτικά απάντηση καθώς δεν υπάρχει χρονικό πλαίσιο που να καθορίζει τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Μια εκτίμηση βασισμένη στις εμπειρίες των γυναικών είναι ότι διαρκεί από τέσσερα ως οκτώ χρόνια.

Η παρουσία σας, συνοδευόμενη από την πρακτική υποστήριξη σας, είναι ότι πιο σημαντικό για τη σύντροφο σας. Δώστε της μια αγκαλιά, ρωτήστε την τι έχει ανάγκη, καθησυχάστε την, φτιάξτε της ένα ρόφημα, ένα φαγητό, μην εμπλακείτε σε ανούσιες εντάσεις. Απλές πράξεις που κάνουν τη μεγάλη διαφορά.

• Ενημερωθείτε. ‘Οσα περισσότερα γνωρίζετε για το τι ακριβώς συμβαίνει στη σύντροφό σας τόσο περισσότερη κατανόηση και υποστήριξη θα μπορείτε να της προσφέρετε. Πολλές γυναίκες βιώνουν μοναξιά στον συναισθηματικό κυκεώνα που βρίσκονται σε αυτή τη φάση της ζωής τους και η αγάπη και η υποστήριξη που μπορείτε να της παράσχετε είναι πιο σημαντική από ποτέ.
• Μην της ασκείτε πίεση. Καθώς η περίοδος της εμμηνόπαυσης χαρακτηρίζεται από σύγχυση και συχνές αλλαγές της συναισθηματικής κατάστασης, προτείνεται να αποφύγετε να πάρετε το διάστημα αυτό σημαντικές αποφάσεις. Η λήψη μιας σημαντικής απόφασης μπορεί να προσθέσει άγχος στην ήδη υπάρχουσα πίεση, που λόγω των ορμονικών αλλαγών η σύντροφος σας βιώνει.
• Αποφύγετε ερωτήματα σχετικά με το πόσο καιρό θα διαρκέσει η φάση αυτή. Δεν είναι βοηθητικό και δεν έχει κάποια απάντηση να δώσει ενώ, παράλληλα, τη γεμίζει με άγχος και ενοχές, καθώς μπορεί να θεωρεί τον εαυτό της υπεύθυνο για την κατάσταση αυτή. Κατά μέσο όρο η εμμηνόπαυση διαρκεί τέσσερα έως οκτώ χρόνια από την εμφάνιση του πρώτου έως και του τελευταίου συμπτώματος, αλλά κάθε γυναίκα το βιώνει διαφορετικά. Προσφέρετε υποστήριξη, μια αγκαλιά, την παρουσία σας. Οι πιο απλές κινήσεις μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά για τη σύντροφό σας, που πιθανώς να είναι συγκλονισμένη από αυτή την αλλαγή.
• Ζητήστε να σας πει τι έχει ανάγκη. Μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να γνωρίζετε τι χρειάζεται η σύντροφός σας όταν παλεύει με σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές και δεν μπορείτε να γνωρίζετε τις ανάγκες της, ανεξάρτητα από το πόσο κοντά της είστε. Ρωτήστε λοιπόν ευγενικά να σας πει τι έχει ανάγκη τη δεδομένη στιγμή.
• Αποδεχτείτε τη σιωπή της. Πολλές γυναίκες έχουν ανάγκη χρόνο με τον εαυτό τους, χρόνο ησυχίας για στοχασμό. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν επιθυμεί την παρουσία σας στη ζωή της, αλλά είναι ο τρόπος της για να επεξεργαστεί αυτό που της συμβαίνει.
• Όσο δύσκολο και αν είναι, αντισταθείτε στην επιθυμία να απαντήσετε ή να ζητήσετε εξηγήσεις σε κάποιο αιχμηρό σχόλιο. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε ότι οι αυξομειώσεις στα επίπεδα των οιστρογόνων έχουν επίδραση στους νευροϋποδοχείς στον εγκέφαλο και αυτό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την ευερεθιστότητα και την άνευ λόγου καυστική γλώσσα. Απλά σταματήστε, πάρτε μια βαθιά ανάσα και απομακρυνθείτε μέχρι να περάσει η ένταση.
• Ενθαρρύνετε τη σύντροφό σας να ζητήσει βοήθεια και να συμβουλευτεί τον γιατρό της σχετικά με τα συμπτώματά της. Προσφερθείτε να τη συνοδεύσετε. Για μερικές γυναίκες το ραντεβού με έναν ειδικό μπορεί να είναι ένα μεγάλο εμπόδιο, καθώς το άγχος κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης μπορεί να την παραλύσει και η αυτοπεποίθησή της μπορεί να πέσει πολύ χαμηλά.
• Να είστε προετοιμασμένοι να αλλάξετε τα σχέδιά σας. Κατά την εμμηνόπαυση, η κόπωση είναι πιθανό να επηρεάσει τη σύντροφό σας και αυτό να οδηγήσει στην αναβολή κάποιων σχεδίων που είχατε. Θυμηθείτε: είναι η κόπωση και όχι η έλλειψη κοινωνικοποίησης που κάνει τον καναπέ του σπιτιού πιο ελκυστικό από μια έξοδο. Δεν χρειάζεται να προσπαθείτε να τη δελεάσετε με εξόδους και διακοπές για να νιώσει καλύτερα. Η πίεση που βιώνει για να εργαστεί και να φροντίσει τον εαυτό της είναι μεγάλη και το πιο πιθανό είναι ότι αισθάνεται ασφάλεια και ξεκούραση κουλουριασμένη στον καναπέ μαζί σας. Θυμηθείτε ότι ίσως να είσαστε το μοναδικό άτομο δίπλα στο οποίο αισθάνεται ασφάλεια.
• Μην ξεχάσετε να της δείχνετε ότι την αγαπάτε. Μια από τις απροσδόκητες επιπτώσεις της εμμηνόπαυσης για πολλές γυναίκες είναι οι φυσικές αλλαγές στο σώμα τους, που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την έλλειψη αυτοπεποίθησης. Αν έχει αρχίσει να αποφεύγει να τη δείτε γυμνή, τότε πιθανά να νιώθει ντροπή και άγχος για τις αλλαγές αυτές. Επιβεβαιώστε την για το ότι την αγαπάτε και την ποθείτε, κάντε της κομπλιμέντα για την εμφάνισή της. Μερικές φορές η διαβεβαίωση αυτή και μια αγκαλιά είναι που οδηγούν στο σεξ.
• Το σεξ είναι περίπλοκο και μπορεί να υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες δεν ενδιαφέρονται πλέον για αυτό. Ωστόσο, εάν αισθάνεστε όλο και πιο δυσαρεστημένοι με την οικειότητα και τη σεξουαλική σας ζωή, πρέπει να το διαχειριστείτε. Είναι σημαντικό να κατανοήσετε ότι για ορισμένες γυναίκες τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων και τεστοστερόνης θα έχουν άμεση επίδραση στη σεξουαλική τους διάθεση. Πολλές γυναίκες αναφέρουν πως αποφεύγουν τη σεξουαλική επαφή για να αποφύγουν να μιλήσουν για αυτό που τους συμβαίνει. Οι φυσικές επιπτώσεις της μείωσης των επιπέδων οιστρογόνων οδηγούν στην ξηρότητα του κόλπου και κάνουν τη σεξουαλική επαφή επώδυνη. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από ερμηνείες, όπως ότι ο σύντροφος δεν είναι επιθυμητός και ότι δεν έχει συναισθήματα για αυτόν. Η σιωπή οδηγεί στη συναισθηματική και σωματική απομάκρυνση του ζευγαριού.
• Πάρτε απόσταση. Είναι σημαντικό να διατηρήσετε το δικό σας πρόγραμμα και να έχετε συχνή επαφή τόσο με τους φίλους σας όσο και με τα πράγματα που σας ευχαριστούν ώστε να μπορείτε να αποβάλλετε την πίεση που αναπόφευκτα δημιουργεί μια τέτοια κατάσταση. Για να μπορέσετε να βοηθήσετε μακροπρόθεσμα τη σύντροφό σας θα χρειαστεί να δώσετε σημασία και στις δικές σας ανάγκες.
• Ανάλογα με το οικογενειακό σύστημα από το οποίο είχατε μεγαλώσει θα έχετε λάβει και τα ανάλογα μηνύματα για την εμμηνόπαυση και ίσως χρειάζεται να αναθεωρήσετε κάποιες παρωχημένες ιδέες όπως για παράδειγμα «οι γυναίκες υπερβάλλουν» ή «μπορούν να διαχειριστούν μόνες τους την κατάσταση» κ.α

Η επικοινωνία είναι πάντοτε σημαντική, αλλά ιδιαίτερα αυτή τη στιγμή της ζωής σας είναι το κλειδί για τη μελλοντική μας ευτυχία. Πολλές γυναίκες λένε ότι θα ήθελαν να ήταν καλύτερα ενημερωμένες για το τι τους συμβαίνει σε αυτή τη φάση της ζωής τους, ώστε να μπορούσαν να το συζητήσουν με τους συντρόφους τους και να αναζητήσουν βοήθεια, υποστήριξη και συμβουλές πριν αρχίσει να έχει η εμμηνόπαυση αρνητικό αντίκτυπο στη σχέση τους. Όλοι αλλάζουμε, άνδρες και γυναίκες, τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά, καθώς γερνάμε, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να ανυπομονούμε να ζήσουμε μια ευτυχισμένη, υγιή, γεμάτη ζωή με τους συζύγους και συντρόφους μας.